Arslan.mn

Дэлхий нийтээрээ ногоон байгууламжийг хайрлан хамгаалж, нэмэгдүүлэх замаар цөлжилт, дэлхийн дулаарал, агаарын бохирдлын эсрэг тэмцэж эхлээд багагүй хугацаа өнгөрч байна. Тиймээс гүн ногоон өнгөөр хучигдсан цэвэр агаарын эх уурхай болсон дэлхийн хамгийн ногоон, эко хотын жагсаалт гаргах болсон билээ. 2019 оны байдлаар дараах хотуудыг нэрлэсэн байна

1. Норвеги, Осло

2019 оны хамгийн эко, ногоон хотоор Норвегийн Осло шалгарчээ. Жил бүр шилдэг ногоон хотуудын жагсаалтад зүй ёсоор бичигддэг энэхүү хот нь Европ тивдээ хүн амын төвлөрөл ихтэй, томоохон хотуудын тоонд ордог ч дулаан ялгаруулалтаараа хамгийн багад тооцогддог нь гайхалтай. Цаг хугацаа өнгөрөх тусам нийтийн тээвэр, автомашины тоо нэмэгдэж байгаа ч үүнтэй зэрэгцэн агаарын бохирдлын асуудлаа давхар шийдсээр ирсэн. Үүний гол хүчин зүйлүүдийн нэг бол иргэд нь цахилгаан тээврийн хэрэгсэл ашиглах болсон явдал юм. 2018 оны эхний хагаст борлуулсан нийт тээврийн хэрэгслийн 60 хувь нь цахилгаан автомашин байжээ. Мөн иргэдийн 56 хувь нь нийтийн тээврээр үйлчлүүлдэг бөгөөд эдгээр нь сэргээгдэх эрчим хүчээр ажилладаг аж. Харин халаалтын системийн 80 хувийг нь хаягдал хогоо дахин боловсруулж, сэргээгдэх эрчим хүчээр хангадаг байна. Энэ нь ойролцоогоор 60.000 автомашинаас үүсэх агаар бохирдлыг багасгаж чаджээ.

Осло хот нь дэлхийн ногоон хотын хөгжлийн тогтвортой байдлыг ханган 2050 он гэхэд нүүрсхүчлийн хийн ялгаруулалтыг хэвийн хэмжээнд барьж чадахуйц  дэлхийн жишиг эко хот болох зорилт тавьсан байна. Энэхүү зорилтынхоо хүрээнд явган хүн болон дугуйтай зорчигчдод зориулсан өргөн цэлгэр замууд, ногоон байгууламжуудаа илүү хөгжүүлж, хотын гол, горхийг нөхөн сэргээж, урсгалыг нь сайжруулан, олон нийтэд хүртээмжтэй байхаар төлөвлөж байна. Мөн энэхүү хотод мөнхийн ногоон, үзэсгэлэнтэй цэцэрлэгт хүрээлэнгүүдээс гадна түүх дурсгалын олон барилга, газрууд бий. Тийм ч учраас жилийн дөрвөн улирлын турш жуулчдын хөлд дарагддаг дэлхийн хамгийн сайхан хотуудын нэг юм.
 
2. Австрали, Сидней 
 Сидней хот нь нүүрсхүчлийн хийн стандартыг хангаж чадсан Австралийн анхны хот.  Тус улс 2030 он хүртэлх тогтвортой хөгжлийн төлөвлөгөөндөө бага нүүрстөрөгчтэй, цэвэр устай, ямар ч хог хаягдалгүй, ногоон байгууламжтай, сэрүүн, сайхан уур амьсгалтай, орчин үеийн дэлхийн хамгийн ногоон, жишиг хот болохыг зорьж ажиллаж байгаа аж. Иргэд, оршин суугчдаасаа ямар хотод амьдрахыг хүсэж байгаа талаар санал асуулга авч, түүн дээрээ тулгуурлан энэхүү хэтийн төлөвлөгөөгөөг хэрэгжүүлж байгаа юм.

2014 онд байгаль орчныг сайжруулах зорилгоор ухаалаг ногоон бизнес  /Smart Green Business/ хөтөлбөрийг хэрэгжүүлж, энэ чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг жижиг, дунд бизнес эрхлэгчдийг дэмжин, 2400 тн хог хаягдлыг цэвэрлэж, 200 сая литр усыг хэмнэж чадсан юм. Мөн энэхүү бодлогоороо иргэддээ гаднах талбайгаа хэрхэн цэцэрлэгжүүлж, тохижуулах талаар мэдлэг олгож, хүн бүрт ногоон хөгжлийн үнэ цэнийг ойлгуулжээ. Мөн дулаан ялгаруулалтыг багасгах тал дээр онцгойлон ажиллаж, явган хүний зорчих хэсгийг тохижуулан, нийтийн тээврийн хэрэгсэлд сэргээгдэх эрчим хүч ашиглах болсон нь агаарын бохирдлыг ихээр буруулж чаджээ. Иргэд, оршин суугчдыг ая, тухтай сайхан цэцэрлэгээр алхах, дугуй унах боломжийг бүрдүүлсэн 6 га талбай бүхий цэцэрлэгт хүрээлэнтэй төдийгүй 38 000 төрлийн ургамал, цэцэгс ургадаг аж. Мөн эко, босоо цэцэрлэг бүхий барилгууд барьж эхэлжээ.
 
3. Дани, Копенгаген

Эртний түүхийн улбаа болсон гайхалтай уран барилгууд, шилтгээнүүдийг нь үзэх гэж Данийг тэр дундаа нийслэл Копенгаген хотыг жил бүр олон сая жуулчин зорьдог. Тансаг, гоёмсог барилгуудтай бөгөөд тэдгээрийн зарим нь 350 жилийн настай юм. Гайхалтай түүхээс гадна эко, ногоон хотоор нэрлэгддэг Копенгаген нь явган болон унадаг дугуйтай зорчигч явах зам талбай, орчин нөхцөлийг дээд зэргээр хангаж, цэцэрлэгт хүрээлэнгүүдийг унаган байгалиар нь мөнхийн ногоон байлгадгаараа дэлхийд алдартай. Хотын иргэдийн 3/1 нь унадаг дугуйг өдөр тутамдаа хэрэглэдэг бөгөөд нартай, цастай, бороотой үед ч автомашинаас илүүтэй ашигладаг нь гайхалтай. Мөн олон нийтийн тээврийн хэрэгслүүд нь цахилгаанаар ажилладаг.
Хотын оршин суугчдын 96 хувь нь 15 минутын дотор 2,260 га талбай бүхий ногоон төгөлд очих боломжийг бүрдүүлсэн байдаг. 2015-2025 он хүртэл 100.000 мод тарихаар төлөвлөсөн бөгөөд эдгээр модыг хотын төв хэсгээр илүүтэй тарьж байгаа аж. Мөн Дани дэлхийн хамгийн цэвэр устай орон. Крантнаас гоожиж буй усанд өдөр бүр хяналт тавьдаг бөгөөд уухад аюулгүй гэж үздэг. Хотын гудамжинд ч 60 гаруй крант байрлуулсан тул иргэд хүссэн үедээ эндээс ус уух боломжтой юм. Үүнээс гадна 2010 оноос хойш шинээр баригдаж байгаа бүх барилгыг ногоон дээвэртэй барьж эхэлжээ. Тэдний хамгийн анхны “Green Lighthouse” барилга гэхэд ердийн байшингаас 75 хувиар бага эрчим хүч зарцуулдаг юм байна.
 

4. Нидерланд, Амстардам хот
Дэлхийн хамгийн олон унадаг дугуйтай хот бол Амстердам. 30 жилийн туршид оршин суугчдынхаа дунд дугуйг байнгын хэрэглээ болгох бодлого явуулсны үр дүнд иргэдийн 4/3 нь унадаг дугуй ашиглах болжээ. Иргэд нь автомашинаас илүү дугуй унах сонирхолтой болсон нь тэдэнд зориулсан сонирхолтой замыг бий болгож өгсөнд оршино. Жишээлбэл, дугуй унаад Амстардамын музей, түүхэн дурсгалт газрууд, дэлхийд алдартай хэд, хэдэн цэцэрлэгт хүрээлэнгүүд гэх мэт хотын бүхий л сайхан газрыг  үзэх боломжтой.
Тус хот нь салхин сэнснээс эрчим хүч гарган авдгаараа дэлхийд тэргүүлэгч хэвээр байгаа. 2200 гаруй салхин сэнс нь Нидерландын цахилгаан эрчим хүчний 5 хувийг бүрдүүлдэг бөгөөд 2023 он гэхэд 16 хувь болгох төлөвлөгөөтэй байгаа юм. Мөн 2027 он гэхэд дэлхийн хамгийн том салхин сэнсний паркийг бий болгохоор зорьж байна. 

5. Канад, Ванкувер хот 

Хойд Америкийн хамгийн бага дулаан ялгаруулалттай хотоор нэрлэгддэг Канадын Ванкувер хот нь 2050 он гэхэд нүүрсхүчлийн хийг стандарт түвшинд байлгах зорилт тавьсан 70 гаруй орноос гуравдагч том хот юм. Энэхүү хотод дэлхийд алдартай 500 орчим га талбай бүхий “Stanley Park”- аас гадна 200 гаруй ногоон байгууламж, цэцэрлэгт хүрээлэн бий.

Тэд ногоон байгууламжийг шат дараатайгаар төлөвлөснөөс гадна хотын барилга байгууламж, тээврийн хэрэгслийн хүлэмжийн хийн ялгарал, түлшний хэрэглээг эрс багасгах хөтөлбөрийг хэрэгжүүлж, хог хаягдлаа дахин боловсруулж, сэргээгдэх эрчим хүчийг дэмжиж, түүнийгээ өндөр хувьтай ашиглаж байгаа нь шилдэг эко хотоор нэрлэгдэх болсон гол хүчин зүйл юм. 2040 он гэхэд ямар ч хог хаягдалгүй хот болж, 2050 гэхэд дэлхийн хамгийн эрүүл агаартай, эко хот болох зорилт тавин ажиллаж байна.
 
6. Швейцарь, Цюрих хот 
Агаарын бохирдолгүй хот болох зорилго урдаа тавьж, түүнийгээ туушдаа хэрэгжүүлсний үр дүнд хамгийн цэвэр агаартай хотын тэргүүн эгнээнд бичигдэх болсон. Тэд агаарын чанарыг сайжруулахын тулд Үндэсний сан бий болгож, шат дараалалтайгаар тэмцсэн Европийн гол 23 хотын нэг юм.

Цаашид эрчим хүчний хэмнэлттэй орон болохоор зорьж байгаа аж. Тодруулбал, 2050 он гэхэд нэг хүнд ногдох эрчим хүч 2000 ватт байхаар төлөвлөжээ. Хотын трамбай, галт тэрэг, автобус зэрэг нийтийн тээврийн хэрэгсэлдээ сэргээгдэх эрчим хүчийг ашигладаг төдийгүй үйлчилгээ нь энгийн, хурдан, хямд үнэтэй учраас амьдрахад хамгийн тохиромжтой гэдэг. Мөн нийтийн цэцэрлэгт хүрээлэнгүүд нь хамгийн сайхан төлөвлөлттэй бөгөөд алдарт зохиолч Жэймс Жойс /James Joyce/ “Би энэ хотын сайхан нуурууд, үзэсгэлэнт цэцэрлэгт хүрээлэнд маш их хайртай” хэмээн хэлсэн байдаг.

 7. Герман, Эссен

Германы Эссен хот нь нүүрсний уурхай болон гангийн үйлдвэрүүдээс үүсэж буй агаарын бохирдлын асуудлаа шийдэж, ногоон байгууламжаа эрчимтэй хөгжлүүлснээр дэлхийн хамгийн ногоон хотуудын нэг болж чадсан юм. Мөн эрчим хүчний хэмнэлттэй хот төдийгүй хог хаягдалгүй болох зөв менежментийг хэрэгжүүлсэн нь энэхүү хөгжилд хүрэх гол хүчин зүйлүүдийн нэг болжээ. 2020 он гэхэд нүүрсхүчлийн хийг 40 хувь хүртэл бууруулах зорилттой энэхүү хот нь нийтийн тээврийн асуудлыг эко байхаар шийдэж, иргэдэд дугуй унах боломжийг илүү нэмэгдүүлж зам талбайгаа засчээ.
Мөн ногоон байгууламжаас гадна гайхалтай уран барилгуудаараа гадны зочдыг ихээхэн татдаг. Энэхүү хотод алдарт архтектор Алвар Алтогийн зураг төслийг нь гаргасан дуурийн театр, Kettwig хэмээх түүхэн дүүрэг, XVII-XVIII зууны үеийн уран барилгууд сүндэрлэх бөгөөд жуулчдыг түүхэн цаг үе руу аялж буй мэт сэтгэгдлийг төрүүлдэг байна.